پایان نامه ساختار مطالب نشریه های ایران و آمریکا درباره وقایع عراق

حوادث 11 سپتامبر 2001 در آمریکا و حمله این کشور به افغانستان و عراق، نقش رسانه ها و از جمله مطبوعات را در انعکاس وقایع و ارائه اطلاعات از یک طرف و کنترل افکار عمومی یا به گفته ادوارد ال برنیز، مهندسی رضایت، در همسویی با اقدامات سیاسی نظامی دولتها را از طرف دیگر مشخص تر نمود.

مطبوعات دو کشور ایران و آمریکا نیز هر کدام از دیدگاه خود به ارائه اطلاعات در مورد وقایع مذکور پرداختند. حمله نیروهای ائتلاف به عراق در 20 مارس 2003 و سرنگونی حکومت صدام حسین، یکی از این حوادث بود که در مطبوعات دو کشور بازتابهای مختلفی داشت.

در اینجا به دنبال یافتن پاسخ برای چندین پرسش مهم و از جمله این پرسش کلیدی خواهیم بود که آیا نشریه های ایران و آمریکا، با توجه به روابط تیره بین دو کشور، در انعکاس حوادث عراق پس از حمله نیروهای ائتلاف و سرنگونی حکومت صدام حسین به ویژه از مقطع زمانی اعلام شده توسط مقامات آمریکایی برای انتقال قدرت به عراقی ها (اول جولای 2004) به بعد، در جهت هدایت افکار عمومی با اعمال شیوه های تبلیغاتی یا پروپاگاندا، همسو با سیاستهای دولت متبوع خود عمل کرده اند و یا به اصل بی طرفی پایبند بوده اند؟

اهمیت و ضرورت تحقیق

این تحقیق می تواند از سه جنبه دارای اهمیت باشد:

1)آگاهی یافتن نسبت به جهت گیریهای خاص مطبوعات ایران و آمریکا و هماهنگی یا عدم هماهنگی آنان با سیاست خارجی کشور متبوع خود.

می توان گفت رابطه بین سیاست و رسانه ها یک رابطه دو سویه است. از طرفی، یک موضوع سیاسی بدون حضور رسانه ها ممکن است اصلاً مطرح نشود. در هر بحران سیاسی بین المللی، تا زمانی که رسانه های خبری آن را به تصویر نکشند دیپلماتها چندان بدان نمی پردازند. نمونه های گویای این مطلب را می توان در ماجرای میدان تیان آن من (چین)، بحران گروگان گیری سیما (پرو)، بحران بوسنی و حمله به کردهای شمال عراق توسط صدام، مشاهده کرد و از طرف دیگر، رسانه ها بدون پرداختن به سیاست چندان عرصه مانور نداشته و شهرت نمی یابند. مثلاً شبکه تلویزیونی الجزیره در قطر قطعا بدون ورود به حوزه سیاست و به ویژه پوشش حوادث 11 سپتامبر و وقایع بعد از آن نمی توانست جای خود را در میان رسانه های مطرح جهان باز کند و به CNN عربی تبدیل گردد.

تئودور وایت، محقق آمریکایی، می گوید: هیچکدام از قوانین اصلی کنگره آمریکا، هیچ حادثه مهم خارجی، هیچ تغییر اساسی اجتماعی، در ایالات متحده نمی تواند موفق باشد مگر آن که مطبوعات، اذهان عمومی را آماده کرده باشند.

بنابراین، بررسی چگونگی هماهنگی مطبوعات دو کشور ایران و آمریکا با سیاست خارجی کشور متبوع خود، می تواند روشن کننده بسیاری از مطالب در مورد شیوه عمل مطبوعات باشد.

2) بررسی تطبیقی الگوهای خبری متفاوت در جهان.

ضروری به نظر می رسد تا به عنوان یک تحقیق علمی، عملکرد نشریه های آمریکایی به عنوان غولهای رسانه ای بین المللی و مطبوعات ایران به عنوان رسانه های یک کشور جهان سومی و در نتیجه الگوی خبری غرب با پس زمینه جریان آزاد اطلاعات از یک طرف و الگوی روزنامه نگاری توسعه با ذهنیت ارائه اخبار مثبت داخلی و اخبار منفی خارجی از طرف دیگر به صورت تطبیقی بررسی گردد و مشخص شود آیا آنچه که کلمنت ماروکین روجاس روزنامه نگار گواتمالایی، ایده آزادی اطلاعات غربیها و آزادی هوشیاری جهان سومی ها می خواند در عمل تحقق می یابد یا خیر.

3) فراتر رفتن از شیوه های تحقیقاتی موجود در ایران در زمینه رسانه ها و تلاش برای شناخت هر چه بیشتر رسانه های بین المللی، فارغ از نوع نگاه بدبینانه غالب نسبت به رسانه های خارجی و به ویژه آمریکایی در داخل ایران.

واقعیت این است که در داخل ایران، چندان رغبتی نسبت به شناخت رسانه های آمریکایی وجود ندارد و اگر هم چنین اراده ای باشد، پیشاپیش دیدگاهی منفی و بدبینانه اعمال می شود. لذا شناخت رسانه های این کشور و بررسی تطبیقی عملکرد آنها نسبت به رسانه های ایران در ارائه رویدادهای واحد، می تواند افق های گسترده ای را پیش روی پژوهشگران و دانشگاهیان بگشاید.

رسانه ها، جنگ و سیاست

در تاریخ بشریت، آرمان صلح و آرامش همواره با بروز جنگ بین انسان ها به یک رؤیا تبدیل شده است. در هر زمان و هر مکان، اختلافاتی منشأ درگیری و خشونت بوده اند و گاه این درگیری ها آنچنان عمیق و گسترده شده اند که تا نسل ها پیامدهای خود را به دنبال داشته است. انسان غیر متمدن حرف خود را با زور و درگیری فیزیکی به کرسی می نشاند و در این راه از تمام ابزارهای خشونت آمیز در دسترس اش استفاده می کرد. وحشیانه ترین اعمال را در قبال همنوع خود انجام می داد و سرمست از غلبه بر دشمن با مباهات به آن اعمال، دیگران را نیز به وحشیگری ترغیب می کرد.

امروزه به خاطر پیشرفت های گسترده تکنولوژیک، جنگ ها اشکال بسیار متعدد و متفاوتی به خود گرفته اند. جنگ مسلحانه بسیار محدود شده است و جای خود را به جنگ سیاسی، اقتصادی، جنگ دیپلماتیک، جنگ تبلیغاتی و به طور کلی جنگ روانی داده است. مفهوم جنگ روانی که در دوران جنگ دوم جهانی و پس از آن متداول شد گاهی با عناوینی مترادف همانند: جنگ سرد، جنگ اعصاب، جنگ کلامی، جنگ فکری، تبلیغ سیاسی (پروپاگاندا) و یا مبارزه اطلاعاتی نیز نامیده می شود. اما عنوان جنگ روانی کلی ترین شکل مفهومی است، به طوری که می توان همه انواع جنگهای دیگر را زیر مجموعه آن دانست. کلیه جنگهای نظامی، اقتصادی یا سیاسی در واقع جنگ روانی هستند زیرا هدف همه آنها تغییر دادن فکر دشمن و وادار نمودن او به پذیرش خواسته های طرف مقابل است.

حضور رسانه ها در صحنه جنگ و انعکاس آنی حوادث نه تنها شیوه ای نوین از اطلاع رسانی را به دنبال داشته و تعریف خبر را از آنچه که اتفاق افتاده است به آنچه که در حال وقوع است تبدیل کرده است بلکه شکل جنگ ها را هم تغییر داده و بر روند آنها تأثیر به سزایی گذاشته است. مسخ کامل چهره جنگ از راه اطلاعات، تبلیغات و تفسیرها بوسیله عکاسان و فیلمبردارانی که درون تانکها جای گرفته اند و خبرنگاران جنگی که قهرمانانه در جبهه جان می دهند، ایجاد اختلاطی از ساختن افکار عمومی به صورتی به اصطلاح روشنگرانه و انجام فعالیتی بیهوده است و تمام اینها ابزارهایی احساسی است از تبا ه کردن تجربه و ایجاد خلاء در بشر و سرنوشت او، در جهت خلاف سرنوشت واقعی . این نوع از تفکر گاهی تا به آنجا پیش می رود که اعتقاد دارد رسانه ها جنگ را می سازند و به آن شکل می دهند. ژان بودریار یکی از معتقدان به این تفکر است. او اصرار دارد که جنگ سال 1991 خلیج فارس از آنجا که کلا شبیه سازی رسانه ای یا پس از رویداد جنگ بود صرفا شبیه سازی بازی جنگ از یک جنگ هسته ای بود و هرگز رخ نداده است. ...

سیاست، رسانه ها و افکار عمومی

انسان باسواد عصر تمدن به کمک دانش و آگاهی اش، سیاستمداران را به چالش کشانده و خود را به عنوان واحدی از مجموعه فرآیند تصمیم گیری مطرح نموده است. امروزه همه ی دولت ها اعم از مردمی و غیر مردمی مجبور شده اند تا در سیاست های خود به خواست مردم احترام بگذارند و قدرت نهفته در آن را به شدت مورد توجه قرار دهند. قدرتی که به افکار عمومی معروف شده است و بخشی از رویه دموکراسی محسوب می شود.

واژه افکار عمومی را در لغت مترادف با اراده مردم، احساسات عوام، عقاید مردم کوچه و بازار و همچنین خواست عموم می دانند. تعاریف مختلفی برای مفهوم افکار عمومی ارائه شده است. فلوید اچ آلپورت معتقد است که افکار عمومی حاصل جمع افکار فردی است. در حالیکه ویلیام مک دوگال افکار عمومی را بیانگر احساسات اخلاق ملی در مورد مسائل خوب و بد می داند و جرج لاندبرگ اعتقاد دارد که افکار عمومی افکاری است که عامه مردم به دلیلی آن را قبول دارند. یکی از دانشمندان دیگر با نام گینزبرگ می گوید: افکار عمومی پدیده ای است اجتماعی، حاصل کنش و واکنش سیاسی از اذهان مردم. چارلزکولی از صاحب نظران برجسته علوم ارتباطات معتقد است که افکار عمومی حاصل جمع داوریهای جداگانه افراد نیست، بلکه پدیده ای است سازمان یافته، محصول ارتباطات و اثرات متقابل و سرانجام باید به این تعریف ساده اشاره کرد که: هرگاه شمار زیادی از مردم جامعه، برداشت مشخصی از مسائل اساسی و عمومی زندگی جمعی داشته باشند افکار عمومی پدید می آید.

هدف اصلی از این تحقیق، بررسی ساختار و محتوای مطالب مربوط به وقایع عراق در دوران حضور نیروهای ائتلاف در این کشور و پس از سقوط حکومت صدام حسین، در دو روزنامه ایرانی کیهان و شرق و دو نشریه آمریکایی تایم و نیوزویک از 11 تیر 1383 (اول جولای 2004) به مدت دو ماه است. به این معنا که رویدادهای عراق از چه بازتابی برخوردار بوده است و دو گروه نشریه های مذکور چه شباهتها و چه تفاوتهایی دارند. در بررسی ساختار بیشتر جنبه کمی و در بررسی محتوا بیشتر جنبه کیفی مطالب مورد نظر است.